Zorgaanbieders kunnen binnenkort te maken krijgen met barrières die de NZa het afgelopen voorjaar met zorgverzekeraars, gemeenten, notarissen, accountants en banken heeft vormgegeven in het zogeheten ‘barrièremodel’. Dit barrièremodel beoogt de juridische structuren van zorgondernemingen in kaart te brengen en barrières aan te reiken om het weglekken van zorggeld te verminderen. De NZa zal zich richten op samenwerken en het delen van kennis met voornoemde partijen om betaalbare en toegankelijke zorg te waarborgen.
Het toezicht van de NZa
Het is de taak van de NZa om toezicht te houden op de toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg in Nederland. Vanuit deze toezichthoudende taak heeft de NZa gesignaleerd dat complexe juridische structuren van zorgondernemingen het lastig maken om geldstromen te volgen. Complexe ondernemingsstructuren kunnen daardoor het risico vergroten dat zorggelden aan de zorg worden onttrokken. Dit gaat ten koste van de betaalbaarheid en de toegankelijkheid van de zorg.
Het toezicht van de NZa zal vanaf 1 januari 2022, met de inwerkingtreding van de Aanpassingswet Wet toetreding zorgaanbieders (AWtza), ook betrekking hebben op de transparantie van de financiële bedrijfsvoering. Lees hier ons eerdere artikel over de belangrijkste bepalingen van de nieuwe Wtza.
Met de bevoegdheidsuitbreiding in het verschiet heeft de NZa een onderzoek gedaan naar de risico’s van de complexe juridische structuren van zorgaanbieders en naar de mogelijkheden om het weglekken van zorggelden te voorkomen. De resultaten van dit onderzoek zijn hierna besproken tijdens een georganiseerde webinar, waar verschillende partijen een barrièremodel konden invullen.
Het barrièremodel
Het barrièremodel is een hulpmiddel waarmee de fases die een zorgonderneming doorloopt bij het ontwikkelen van een complexe juridische zorgstructuur in kaart worden gebracht. De NZa heeft samen met accountants, notarissen, banken, gemeenten en zorgverzekeraars in dit model per fase onderzocht welke interventies door welke partijen binnen de huidige wettelijke kaders kunnen worden ingezet om het weglekken van zorggelden te verminderen. Hieronder staan enkele voorbeelden van barrières die de NZa, zorgverzekeraars en gemeenten, drie van de zes betrokken partijen, kunnen opwerpen.
· De NZa
De NZa kan vanaf 2022 erop toezien dat de zorgaanbieder zorg draagt voor een eenduidige (en schriftelijk vastgelegde) verdeling van taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden met betrekking tot de financiële bedrijfsvoering. Vastlegging in een bestuursreglement of in een andere regeling volstaat, zolang het document actueel is en het voor de intern en extern toezichthouder duidelijk is wie waartoe bevoegd is. In het bijzonder moet blijken hoe de taken zijn verdeeld tussen intern uitvoerende functies en toezicht- of toetsingsfuncties. Ook organen die buiten de rechtspersoon zijn geplaatst en die financiële taken uitvoeren of verantwoordelijkheden dragen van de zorgaanbieder moeten in het document worden opgenomen.
Daarnaast ziet de NZa erop toe dat de zorgaanbieder haar zorgverleningsactiviteiten in financiële zin onderscheidt van andere activiteiten. Als een zorgaanbieder, naast opbrengsten uit zorgverlening, ook opbrengsten haalt uit andere activiteiten dan moet dit apart worden weergegeven in de administratie.
Ook moeten zorgaanbieders zorgen dat ontvangsten en betalingen in de financiële administratie traceerbaar zijn voor de NZa naar bron en bestemming. Alle handelingen en bewijsstukken, zoals betaalafschriften en nota’s, moeten zijn vastgelegd. Verder moet er een autorisatieprocedure zijn voor uitgaven zodat onbevoegden geen financiële transacties kunnen verrichten. Deze autorisatieprocedure moet zijn afgestemd met het document waarin de taken en bevoegdheden van de financiële bedrijfsvoering zijn vastgelegd.
· Zorgverzekeraars
Zorgverzekeraars kunnen invloed uitoefenen op de zorgaanbieder wanneer zij zorg inkopen. Bij de inkoopprocedure kunnen de zorgverzekeraars afspraken maken over de te leveren zorg en er is de mogelijkheid om afspraken te maken over de inrichting en bedrijfsvoering van de zorgorganisatie. In de contractvoorwaarden voor zorgaanbieders kan de zorgverzekeraar bijvoorbeeld opnemen dat de zorgaanbieder moet voldoen aan branchecodes of accreditaties.
Daarnaast kan de zorgverzekeraar, via het regelmatig (onaangekondigd) bezoeken van zorgaanbieders, informatie over de organisatiestructuur van de zorgonderneming actueel houden.
Verder kan de zorgverzekeraar cliënten met een persoonsgebonden budget (pgb) informeren over waar zij recht op hebben als zij contracteren met een zelfgekozen zorgaanbieder. Pgb-cliënten kunnen door een voorlichting van de zorgverzekeraar alert zijn op belangrijke signalen.
· Gemeenten
Gemeenten zijn toezichthouders en uitvoerders van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en de Jeugdwet. Zij kunnen net als de zorgverzekeraars barrières opwerpen door voorwaarden te stellen in het contracteerbeleid. Gemeenten kunnen bijvoorbeeld eisen stellen aan de verantwoording over de jaarrekening en zij kunnen verantwoording vragen over het handelen van de toezichthouder.
Verder kan de gemeente integriteits- en deskundigheidstoetsen voor bestuurders en/of voor de interne toezichthouders van zorgorganisaties opstellen. Gedacht kan worden aan een screeningsprofiel, selectiecriteria, of een VOG.
Gemeenten kunnen hun toezicht ook versterken door samen te werken met andere gemeenten of met toezichthouders van andere zorgdomeinen, zoals met de NZa en/of met zorgverzekeraars.
Ook voor notarissen, accountants en banken heeft de NZa barrières ontwikkelt. Zie daarvoor het barrièremodel van de NZa.
De toekomst van het barrièremodel
Vanaf 2022 kunnen zorgaanbieders via de nieuwe toezichtsbevoegdheden van de NZa te maken krijgen met de barrières uit het barrièremodel dat is ontwikkeld door de NZa. De NZa noemt het barrièremodel ‘slechts een startpunt’. Zij geeft aan de barrières te gaan gebruiken en waar nodig het model verder aan te vullen. Verder zal de NZa zich gaan richten op het samenwerken en het delen van kennis met gemeenten, accountants, banken en zorgverzekeraars, om te waarborgen dat zorgaanbieders zorggelden inzetten voor de zorg.
Als u meer wilt weten over wat het toezicht van de NZa zal betekenen voor uw bedrijfsvoering, neem dan contact op met Eline Lam.