De Governancecode Zorg is vernieuwd om in de pas te lopen met nieuwe wetgeving, zoals de Wet toetreding zorgaanbieders (Wtza). Ook zijn adviezen van de Governance innovatie- en adviescommissie over belangenverstrengeling en governance bij samenwerkingsverbanden overgenomen. De nieuwe versie van de code geldt met ingang van 1 januari 2022 voor alle leden van brancheorganisaties die zijn aangesloten bij Brancheorganisaties Zorg.
De Governancecode Zorg 2017 is per 1 januari 2022 vervangen door een geactualiseerde code. De herziening is het gevolg van de inwerkingtreding op dezelfde datum van de Wtza, waarover we eerder artikelen publiceerden. Ook de wet bestuur en toezicht rechtspersonen (Wbtr) gaf aanleiding tot wijziging. Tot slot zijn de adviezen van de Governance innovatie- en adviescommissie van BoZ (deels) overgenomen.
Zelfregulering en veldnorm
De Governancecode Zorg 2022 (hierna “Code”) is een vorm van zelfregulering en net als de code uit 2017 het initiatief van de vereniging Brancheorganisaties Zorg (BoZ). De leden van BoZ zijn ActiZ, de Nederlandse ggz, NFU, NVZ en VNG. Voor de leden van deze brancheorganisaties is het toepassen van de Code een lidmaatschapsvereiste. Ook niet-leden van deze brancheorganisaties hebben met de Code te maken omdat het naleven van de Code regelmatig als eis wordt gesteld door zorgkantoren, gemeenten en zorgverzekeraars. Ook zien de IGJ en NZa de Code als veldnorm voor goed bestuur en toezicht. De Code heeft daarmee groot gewicht. Waar zit de crux van de recente wijzigingen? En wat moet u doen om uw statuten en reglementen weer in lijn met de Code te brengen? In dit artikel zetten we het voor u op een rijtje.
Belangrijkste wijzigingen
De meest in het oog springende wijzigingen zijn de volgende:
- De best practice bepaling over belangenverstrengeling is ingrijpend gewijzigd. Ik licht dit hieronder toe.
- De principes van de Code werken voor een zorgorganisatie ook door in de samenwerkingsverbanden die zij aangaat.
- Er is meer aandacht voor de positie van zorgprofessionals: zowel met betrekking tot het kunnen nemen en dragen van hun professionele verantwoordelijkheid voor goede zorg als hun invloed op het dagelijks beleid als het beleid van morgen.
- De raad van bestuur moet naast zijn besluitvorming ook zijn beeld- en oordeelsvorming zo inrichten dat er invloed kan zijn van verschillende deskundigen en betrokkenen.
- In geval de zorgorganisatie een algemene vergadering (AV) heeft: niet alleen de AV moet nadrukkelijk rekening houden met de maatschappelijke doelstelling van de zorgpositie maar ook de individuele leden of aandeelhouders.
Belangenverstrengeling
Een ingrijpend gewijzigde bepaling is die over belangenverstrengeling. In de Code wordt een omschrijving gegeven van wat hieronder wordt verstaan. De Code lijkt hiermee verder te willen gaan dan het in Boek 2 BW beschreven “tegenstrijdig belang” van een bestuurder of toezichthouder. De Code stelt dat belangenverstrengeling ongewenst is wanneer:
- de verschillende belangen, posities of (neven)functies,
- een zodanige invloed op elkaar hebben,
- dat de onafhankelijkheid, objectiviteit of integriteit van een bestuurder of toezichthouder met betrekking tot een belangenafweging dusdanig in het geding komt,
- dat de organisatie kan worden benadeeld en vertrouwen of legitimiteit verliest.
Dit lijkt mij een vrij subjectieve benadering van belangenverstrengeling. De Code geeft hierna een aantal voorbeelden:
- het in concurrentie treden met de zorgorganisatie,
- bevoordeling van persoonlijke relaties,
- zakelijke kansen voor de organisatie aanwenden voor persoonlijk voordeel, of
- het verrichten van betaalde werkzaamheden voor de zorgorganisatie die niet tot de functie behoren.
Nieuw in de Code is ook dat transacties waarbij tegenstrijdige belangen van bestuurders of toezichthouders spelen, onder marktconforme voorwaarden worden aangegaan, de voorafgaande goedkeuring van de raad van toezicht behoeven en worden gepubliceerd in het jaarverslag.
Wijziging van statuten en reglementen
Een deel van de wijzigingen in de Code, zijn ingegeven door de Wtza en Wbtr. Deze wetten zullen in veel gevallen al aanleiding zijn tot een statutenwijziging van een zorgorganisatie. Als jouw zorgorganisatie lid is van een brancheorganisatie die onderdeel is van BoZ, dan raad ik je aan de Code ook langs de statuten te leggen en de wijzigingen die hieruit voortvloeien mee te nemen. Denk aan de eisen die worden gesteld aan transacties waarbij tegenstrijdige belangen van bestuurders spelen.
Ook raad ik aan om de reglementen onder de loep te nemen want met name de nieuwe regeling inzake belangenverstrengeling verdient een plek in de reglementen van bestuur én toezichthouder.
Wij helpen u graag met uw vragen over de Code of de actualisering van uw statuten en reglementen. Neem hierover vrijblijvend contact op met Fenna van Dijk of Eline Lam.