De eerste rechterlijke uitspraak na de invoering van het verbod op gunstbetoon en de wijziging van de Gedragscode

Begin dit jaar is het verbod op gunstbetoon ingegaan via een wijziging van de Wet medische hulpmiddelen. Meer informatie over de wetswijziging leest u hier. Op 26 april heeft de rechtbank Den Haag de eerste uitspraak gedaan over het verbod sinds de wetswijziging.

Uitspraak

In een gezamenlijke aanbestedingsprocedure hebben ziekenhuizen leveranciers gevraagd een voorstel te doen met betrekking tot hun kosteloze wetenschappelijke samenwerking met één of meer van de ziekenhuizen. Dit verzoek tijdens de selectie van leveranciers werd door de rechtbank aangemerkt als een ontoelaatbaar gunstbetoon.[1]

Wat vroegen de ziekenhuizen?

De ziekenhuizen maakten bekend dat zij alleen wilden samenwerken met leveranciers die een substantiële bijdrage zouden leveren aan de realisatie van hun strategische doelstelling op het gebied van excellente patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. De leveranciers moesten een voorstel indienen over de gewenste en mogelijke samenwerking met één of meerdere ziekenhuizen. Dit voorstel mocht niet tot hogere kosten leiden, waaronder hogere inkoopprijzen, en zou geen bedragen of ureninzet noemen.[2]

Waarom ontoelaatbaar­?

De beoogde samenwerking van de ziekenhuizen was op zichzelf toelaatbaar. Het probleem was de koppeling van de samenwerking aan de aanbestedingsprocedure. Het voorstel van de leveranciers zou worden meegewogen bij de beoordeling van hun inschrijving, waardoor het kon leiden tot toewijzing van de opdracht. Het aanbod tot kosteloze samenwerking kon dus invloed hebben op de beslissing van een ziekenhuis over de inkoop van bepaalde producten. Hierdoor was er sprake van een ontoelaatbaar gunstbetoon.[3]

De Gedragscode

De ziekenhuizen handelden in strijd met de Wet op de medische hulpmiddelen (Wmh) en de Gedragscode Medische Hulpmiddelen (‘Gedragscode’).[4] De Gedragscode bevat waarborgen voor een verantwoorde samenwerking tussen zorgprofessionals. De Wmh en de Beleidsregels vormen samen een aanvulling hierop.[5] Om ervoor de zorgen dat de Gedragscode in lijn is met de Beleidsregels, is ook deze per 1 juli 2018 aangepast.

Belangrijkste wijzigingen

De belangrijkste wijziging van de Gedragscode betreft het toetsingskader voor financiële relaties buiten het begrip “gunstbetoon” dat in de Beleidsregels is opgenomen. Het gaat om relaties met niet-beroepsbeoefenaren, sponsoring van projecten en wetenschappelijke prijzen. Daarnaast zijn de voorwaarden voor uitzonderingen op gunstbetoon voor beroepsbeoefenaren iets aangepast. Verder wordt verduidelijkt dat online nascholing kan worden beoordeeld als de gastvrijheidskosten, waarbij sprake is van een virtuele samenkomst.

Overgangsrecht

De meeste wijzigingen van de Gedragscode zijn een verduidelijking van het bestaande materiële kader of een versoepeling hiervan. Voor de wijzigingen die leiden tot bepaalde voorschriften in de onderlinge overeenkomst, met name de financiële relaties buiten het begrip gunstbetoon, geldt dat deze niet gelden voor overeenkomsten die voor 1 juni 2018 zijn aangegaan.

Bij de aanbestedingsprocedure moet goed worden gelet op wat van de leverancier wordt gevraagd. Verzoeken om een voorstel tot gratis diensten, wat mogelijk de keuze van een leverancier beïnvloedt, kwalificeert als een ontoelaatbaar gunstbetoon. Ook moet er rekening worden gehouden met eventuele wijzigingen in de Gedragscode.  Wilt u meer weten over het verbod op gunstbetoon? Neem dan contact op met Eline Lam. 

Auteur

Michèle van Lopik, met dank aan Sanne van der Plas

 

[1] RBDH 26 april 2018, ECLI:NL:RBDHA:2018:4954, r.o. 4.33

[2] RBDH 26 april 2018, ECLI:NL:RBDHA:2018:4954, r.o. 2.7

[3] RBDH 26 april 2018, ECLI:NL:RBDHA:2018:4954, r.o. 4.33

[4] RBDH 26 april 2018, ECLI:NL:RBDHA:2018:4954, r.o. 4.32

[5] Lopik 2018, ‘Let op! Wettelijk verbod van gunstbetoon t.a.v. medische hulpmiddelen’ Recht in de Zorg (onder Gedragscode) (https://rechtindezorg.nl/2018/01/30/let-op-wettelijk-verbod-gunstbetoon-t-a-v-medische-hulpmiddelen/)

Comments are closed.