Ter versterking van de ‘checks and balances’ binnen zorginstellingen, wil minister Schippers de cliëntenraden meer mogelijkheden geven om een rol te spelen in de besluitvorming van zorginstellingen. Dit moet de governance ten goede komen. In dit artikel lichten wij de aangekondigde wijzigingen toe.
Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen
De medezeggenschap van cliënten of patiënten van een zorginstelling is geregeld in de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (WMCZ). Op grond van de WMCZ moeten instellingen die zorg verlenen onder een WTZi-toelating, verslavingszorg bieden, of gefinancierd worden door het Zorginstituut uit de Zorgverzekeringswet of Wet langdurige zorg een cliëntenraad hebben.
Speerpunten minister Schippers voor goed bestuur
Begin 2015 maakten de minister en staatssecretaris van VWS hun agenda voor goed bestuur bekend. Zij gaven vier speerpunten weer van hun beleid:
- Aanscherpen verantwoordelijkheden over en weer van bestuurders en toezichthouders.
- Versterking extern toezicht en aanpak van onbehoorlijk bestuur en wanbeleid.
- Optimalisering van checks and balances langs de weg van medezeggenschap.
- Stimuleren van (debat over) goed bestuur.
Ter uitvoering van het derde speerpunt heeft de minister onlangs een voorontwerp voor een wetsvoorstel ter wijziging van de WMCZ gepubliceerd op de website voor internetconsultatie. De consultatie is gesloten op 13 november 2016. Op deze site vindt u ook het voorontwerp en de toelichting hierop.
Voorontwerp wijziging WMCZ
Minister Schippers vindt het belangrijk dat belangen van patiënten en cliënten worden meegewogen in de uiteindelijke besluiten die door bestuurders worden genomen. Cliëntenraden blijken te weinig en te laat te worden betrokken bij besluiten die een grote impact kunnen hebben op hun welzijn. Bovendien beschikken cliëntenraden regelmatig over te weinig financiële middelen om hun taak goed te kunnen uitoefenen en om te werken aan educatie van hun leden. Daardoor ontbreekt het volgens de minister vaak over specifieke deskundigheid om de taken van de cliëntenraden te vervullen. De minister wil echter dat cliëntenraden door bestuurders worden gezien als een echte gesprekspartner en hierdoor bijdragen aan goed bestuur, want daarvoor is kritische tegenspraak nodig.
De minister heeft twee doelen met de wetswijziging:
- cliëntenraden goed in positie brengen ten opzichte van de zorgaanbieder; en
- meer maatwerk mogelijk maken voor de wijze waarop instellingen in samenspraak met de cliëntenraad vorm geven aan de medezeggenschap.
Voorgestelde wijzigingen
In het voorontwerp worden twee vormen van medezeggenschap geregeld: medezeggenschap via de vertegenwoordigende cliëntenraad en medezeggenschap via inspraak. Dit laatste is de mogelijkheid van individuele cliënten om direct hun wensen en meningen kenbaar te maken.
Het voorontwerp bevat een integrale wijziging van de WMCZ. De belangrijkste wijzigingen zijn:
- In de huidige WMCZ is de verplichting om een cliëntenraad in te stellen o.a. gekoppeld aan de toelating op grond van de WTZi. Dit wordt anders. In het voorontwerp wordt aangesloten bij “financiering uit collectieve middelen” waarbij de wet van toepassing wordt, tenzij bij AMVB een uitzondering is gemaakt (denk aan leveranciers van hulpmiddelen, vervoersvoorzieningen etc.).
- De zorgaanbieder verschaft verplicht aan cliëntenraad-voorzieningen en de financiële middelen die het nodig heeft om zijn taak uit te oefenen.
- Het verzwaard adviesrecht wordt vervangen door een instemmingsrecht met een zwaarder toetsingscriterium.
- Invoeren van gelaagdheid in de medezeggenschap (o.a. pas instellen cliëntenraad bij meer dan 10 zorgverleners).
- Afspraken “op maat” mogelijk tussen zorgaanbieder en cliëntenraad.
- Toezicht door IGZ. Onder de huidige wet heeft IGZ die bevoegdheid nog niet.
- Uitbreiding onderwerpen waarover medezeggenschapsregeling moet gaan: De wijze waarop de cliëntenraad in de voorbereiding wordt betrokken; De verdeling van taken en bevoegdheden van de cliëntenraden bij meerdere cliëntenraden; Informatieverstrekking beter regelen.
- Toekenning van het recht van enquête, ongeacht de rechtsvorm.
- Openbaarmaking vacatures cliëntenraad.
- Verplichting zorgaanbieder om contact met de achterban te bevorderen.
- Aanscherpen van de voorwaarde tot tijdig vragen van advies of instemming.
- Vervallen verplichting zorgaanbieder tot opstellen schriftelijk verslag over wetstoepassing.
Met deze wijzigingen denkt de minister de positie van cliëntenraden binnen zorginstellingen te bevorderen. Maar zegt de minister: een wetswijziging alleen lost niet alles op. Ook een wijziging in cultuur is belangrijk!
Wij volgen de voorgestelde wijzigingen van de WMCZ (en overige wetten in de zorg) voor u op de voet. Abonneer u op onze nieuwsbrief om geen update te missen. Dit kan hier.