Hoe moet je als zorgaanbieder omgaan met medische gegevens in relatie tot claims van patiënten? In deze signalering geven wij een samenvatting van twee recente arresten bij de Hoge Raad en de relevantie hiervan voor de praktijk.
Delen van medische gegevens met de jurist van het ziekenhuis? (ECLI:NL:HR:2023:1682)
In de eerste uitspraak geeft de Hoge Raad antwoord op prejudiciële vragen van de rechtbank Rotterdam. De vragen die door de rechtbank zijn gesteld gaan over de buitengerechtelijke afhandeling van medische claims.
Aanleiding voor de vragen was een procedure die was aangespannen door een patiënt tegen een ziekenhuis. De patiënt had het ziekenhuis aansprakelijk gesteld. In reactie daarop heeft het ziekenhuis de patiënt verzocht een machtiging in te vullen, waarmee zij toestemming zou geven voor inzage in het medisch dossier door de jurist van het ziekenhuis en de jurist van de aansprakelijkheidsverzekeraar van het ziekenhuis. De patiënt heeft hiervoor geen toestemming gegeven en stelde zich op het standpunt dat het ziekenhuis en de medisch specialist is toegestaan om zonder machtiging aan de hand van de relevante medische gegevens, in samenspraak met de zaakbehandelaar van de aansprakelijkheidsverzekeraar en diens medisch adviseur, tot een beoordeling te komen.
De Hoge Raad beantwoordt in de uitspraak de vraag (i) of de toestemming van de patiënt is vereist voor de inzage door de jurist of schadebehandelaar van het ziekenhuis respectievelijk de aansprakelijkheidsverzekeraar in de buitengerechtelijke fase (ii) zo ja, waarop die toestemming dan betrekking dient te hebben en (iii) of van een aansprakelijk gestelde hulpverlener kan worden verwacht dat hij een standpunt inneemt over de aansprakelijkstelling indien de patiënt toestemming weigert om de hiervoor bedoelde inzage te geven.
Volgens de Hoge Raad is toestemming vereist van de patiënt voor inzage door de jurist of schadebehandelaar van het ziekenhuis respectievelijk de aansprakelijkheidsverzekeraar. De medische gegevens vallen onder het wettelijk beroepsgeheim van de arts en andere betrokken behandelaars. Een hulpverlener mag aan degenen die bij de claimafwikkeling betrokken zijn alleen inzage geven in het medisch dossier van een patiënt met diens toestemming. Die machtiging waarmee toestemming wordt gegeven moet duidelijk maken dat toestemming wordt gegeven voor het delen van (i) relevante medische gegevens met (ii) de personen die worden genoemd in de machtiging zoals een ziekenhuisjurist, een schadebehandelaar en/of jurist van de verzekeraar (iii) ten behoeve van de buitengerechtelijke afhandeling (iv) van het in die machtiging genoemde voorval, waarbij (v) de machtiging vergezeld gaat van een toelichting waarin wordt uitgelegd waarom een medische machtiging wordt gevraagd.
Geeft de patiënt geen toestemming, dan hoeft aansprakelijk gestelde hulpverlener geen inhoudelijk standpunt in te nemen over de aansprakelijkstelling. Van de hulpverlener kan namelijk niet worden verlangd dat hij een inhoudelijk standpunt inneemt zonder in de gelegenheid te zijn geweest dit standpunt met de jurist te bepalen.
Inzagerecht bij een door het ziekenhuis aangevraagd medisch advies? (ECLI:NL:HR:2023:1670)
De tweede zaak betrof een patiënt die het ziekenhuis aansprakelijk heeft gesteld, omdat zij van mening was dat er fouten waren gemaakt bij haar behandeling. De aansprakelijkheidsverzekeraar heeft een medisch adviseur verzocht om te beoordelen of bij de behandeling van de patiënt volgens de ‘regels van de geneeskunst’ is gehandeld. Het ging in dit geval om een arts uit een ander ziekenhuis, die de patiënt nooit heeft gezien en niet betrokken was bij de behandeling. De door de patiënt verzochte inzage in het advies van deze arts is geweigerd. De patiënt heeft een tuchtklacht ingediend tegen deze arts.
Naar aanleiding van een klacht van de patiënte heeft het Centraal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg (CTG) de vraag of de patiënt recht heeft op inzage in het medisch advies ontkennend beantwoord. Het CTG oordeelde dat de patiënte een beroep kan doen op het inzagerecht uit de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (Wgbo), maar dat toepassing hiervan verhinderd wordt, aangezien de ‘aard van de rechtsverhouding’ zich daar in dit geval tegen verzet. Het ziekenhuis en de aansprakelijkheidsverzekeraar hebben namelijk het recht hun verdediging tegen de aansprakelijkheidsclaim van de patiënt ‘in vrijheid en beslotenheid’ voor te bereiden. Zij moeten in dat verband ook een andere arts kunnen inschakelen om de gang van zaken bij een behandeling te beoordelen, zonder dat de patiënt hier inzage in krijgt.
Tegen deze beslissing heeft de procureur-generaal bij de Hoge Raad cassatie in het belang der wet ingesteld, omdat volgens de procureur-generaal de juridische motivering van het oordeel niet juist was.
De Hoge Raad komt wel tot hetzelfde oordeel als het CTG, maar op andere gronden. Net als de procureur-generaal is de Hoge Raad van oordeel dat nu de juridische motivering van het oordeel van het CTG niet juist is.
Het geven van een advies aan de hand van een medisch dossier is volgens de Hoge Raad zelf geen handeling op het gebied van de geneeskunst als bedoeld in artikel 7:446 lid 1 BW. De advisering over de vraag of een geneeskundige behandeling volgens de regels van de geneeskunst is verlopen, heeft slechts betrekking op het handelen van de behandelaars en is niet een handeling die rechtstreeks betrekking heeft op de patiënt. Omdat het advies ook niet onder de aparte wettelijke bepalingen over medische keuringen en medische begeleiding valt, is de Wgbo niet van overeenkomstige toepassing zijn.
Kort en goed schept de Hoge Raad de nodige duidelijkheid over twee vraagstukken met betrekking tot medische aansprakelijkheid. Zorgaanbieders hoeven geen inhoudelijk standpunt in te nemen wanneer de patiënt weigert de medische gegevens te delen met een jurist of schadebehandelaar. Daarnaast heeft de patiënt geen recht op inzage in een medisch advies waarin is beoordeeld of de behandeling van de betreffende patiënt volgens de regelen der kunst heeft plaatsgevonden.
Houd onze site in de gaten voor updates met betrekking tot medische gegevens, aansprakelijkheidskwesties en meer. Voor verdere vragen kunt u contact opnemen met Anne ten Brummelhuis of Henriëtte Verdam.