Op 19 september 2023 heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) een uitspraak gedaan waarmee een besluit van de Nederlandse Zorgautoriteit wordt teruggedraaid.
De uitspraak
Zorgaanbieders die willen fuseren, een onderneming willen overnemen of een gezamenlijke onderneming willen starten hebben daarvoor in veel gevallen goedkeuring nodig van de NZa. Om deze goedkeuring te verkrijgen moeten ze een concentratiemelding doen bij de NZa.
Deze uitspraak ziet op twee zorgaanbieders, de Stichting LeekerweideGroep (Leekerweide) en de Stichting Ouderenzorg Wilgarden (Wilgaerden), die wilden fuseren. Voor deze concentratie was voorafgaande goedkeuring van de NZa vereist.
Bij een melding van de concentratie bij de NZa dienen partijen uitgebreid toe te lichten in een aanvraagformulier op welke manier de partijen de concentratie hebben voorbereid en wat de gevolgen zullen zijn van de concentratie. Onderdeel hiervan is het betrekken van belangrijkste betrokkenen zoals de cliëntenraad en de ondernemingsraad. Deze betrokkenen kunnen dan bijvoorbeeld een positief of negatief advies geven over de voorgenomen concentratie.
In deze casus was er een familievereniging die de belangen van de (ouders van) cliënten van een van de zorgaanbieders behartigt. Deze vereniging was niet om advies gevraagd, maar had ongevraagd een negatief advies gegeven. Dit advies was door de zorgaanbieders niet betrokken bij de melding bij de NZa. Nadat de NZa goedkeuring had verleend voor de concentratie is de familievereniging in bezwaar gegaan. Volgens de NZa was de familievereniging geen betrokkene als bedoeld in de Wet marktordening gezondheidszorg (“Wmg”) en heeft het bezwaar ongegrond verklaard. De familievereniging was het hier niet mee eens en stapte naar de rechter.
In februari is hier uitspraak over gedaan door het CBb en de NZa opgedragen om opnieuw te beslissen op de bezwaren die door de familievereniging waren ingediend bij de Nza. De familievereniging kreeg gelijk. Na deze uitspraak is een nieuwe concentratiemelding gedaan bij de NZa door de fuserende partijen. Bij deze aanvraag was opgenomen dat het oordeel en de aanbeveling van de familievereniging waren meegewogen in de besluitvorming, de bezwaren van de familievereniging leidden volgens de zorgaanbieders er niet toe dat de fusie niet plaats zou moeten vinden. De NZa gaf wederom goedkeuring voor de fusie en heeft een nieuw bezwaar van de familievereniging afgewezen. De familievereniging stapte weer naar de rechter.
Uit de uitspraak van 19 september 2023 volgt dat de NZa geen goedkeuring had mogen verlenen voor de concentratie. De NZa had dit niet mogen doen omdat de familievereniging als betrokkene niet vooraf om hun input is gevraagd en dit kan niet achteraf nog gecorrigeerd worden. Het CBb herroept het goedkeuringsbesluit van de NZa. Dit betekent dat er geen goedkeuring is voor de concentratie en dat die ook niet meer kan worden verleend. De familievereniging was niet betrokken bij de concentratieplannen en dat kan niet meer achteraf gerepareerd worden. Het CBb heeft geen uitspraak gedaan over of de concentratie ongedaan moet worden gemaakt.
Wel geeft de NZa aan niet handhavend op te treden nu de concentratie in eerste instantie wel was goedgekeurd.
Lessen
Het doel van de vereiste concentratietoets bij de NZa is het bewaken van het proces van de concentratie. Benadrukt wordt dat het belangrijk is dat alle relevante betrokken partijen worden geraadpleegd bij de concentratie en dat hun inbreng wordt meegewogen. Dit dient eraan bij te dragen dat een concentratie goed verloopt en de gewenste gevolgen heeft.
Een belangrijke les die kan worden getrokken uit deze uitspraak is dat niet alleen de ondernemingsraad en cliëntenraad moeten worden meegenomen, maar ook andere relevante betrokken partijen. Het is belangrijk deze betrokkenen vooraf goed in kaart te brengen en hen dus ook vooraf om input te vragen over de fusie of overname. Wordt dit advies niet op het juiste moment gevraagd dan kan dat tot gevolg hebben dat de NZa geen goedkeuring kan verlenen voor de concentratie.
Daarnaast kan dit advies niet zomaar aan de kant worden geschoven. Men moet duidelijk en beargumenteerd beschrijven op welke manier dit advies is meegenomen in de besluitvorming. Dit houdt niet in dat er niet tegen het advies in gehandeld kan worden, maar duidelijk moet zijn dat dit advies is meegewogen. De NZa toets namelijk met name procedureel en niet zozeer inhoudelijk.
Meer weten?
Will je meer informatie of heb je vragen met betrekking tot een fusie of overname in de zorg? Neem contact op met Anne ten Brummelhuis, Eline Lam of Fenna van Dijk.