Als een bestuursorgaan een boete kan opleggen, dan kan het op grond van de Algemene wet bestuursrecht ook de feitelijk leidinggever beboeten. Op steeds meer gebieden verschuift deze handhaving van het strafrecht naar het bestuursrecht. Het nieuwste voorbeeld van weleidingtgeving waarin de sanctiebevoegdheid van een bestuursorgaan is verruimd, is de op 25 mei 2018 in werking getreden Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). Ook de NZa, AFM, DNB, ACM, etc. leggen geregeld boetes op. Ook voor zorgbestuurders betekent dit dat zij geconfronteerd kunnen worden met boetes. De NZa hanteert zelfs het beleid om waar mogelijk ook de feitelijk leidinggever te beboeten.
Grenzen aan verzekerbaarheid
De vraag of een boete verzekerbaar is, is niet met een heldere ‘ja/nee’ te beantwoorden. Een belangrijk uitgangspunt is hier de contractsvrijheid: wij mogen met elkaar afspreken wat we willen en wij mogen dus ook met de verzekeraar afspreken dat persoonlijke boetes door de verzekeraar gedragen worden. Deze vrijheid kent wel grenzen en de vraag is of met het verzekeren van persoonlijke boetes deze grens bereikt wordt. Een boete, zoals de boete voor rijden door rood licht, heeft als doel om de overtreder ervan te weerhouden de overtreding te begaan. Als de overtreder vooraf al weet dat hij de gevolgen van zijn overtreding nooit in zijn portemonnee zal voelen, dan zal van de dreiging van een boete geen preventieve werking meer uitgaan. Bij de strafrechtelijke boete is men het erover eens: een verzekering die deze boetes dekt zal strijdig zijn met de openbare orde omdat het maatschappelijk onwenselijk is om het bestraffende effect van de boete weg te nemen.
Bij bestuursrechtelijke boetes ligt dit (in ieder geval in de literatuur) genuanceerder. Ook de bestuurlijke boete kent een bestraffend effect maar de ernst van de overtreding is gevoelsmatig minder groot. Het zal dus, volgens de literatuur, van de ernst van de normschending afhangen of dekking geboden mag worden.
Regelgeving?
In de Wet financieel toezicht, waaraan verzekeraars gebonden zijn, en de Gedragscode van het Verbond van Verzekeraars, zijn wel argumenten te vinden tegen het verzekeren van boetes. De (daarin beschreven) integriteitsnormen voor verzekeraars zouden kunnen meebrengen dat de verzekeraar geen dekking mag bieden voor persoonlijke boetes. Aan de andere kant hebben wij in Nederland nog geen wetgeving of rechtspraak gezien waarin duidelijk wordt gemaakt dat bestuursrechtelijke boetes niet verzekerd mogen worden.
Conclusie
Ik ben van mening dat verzekeraars nu, zolang er nog geen wetgeving of rechtspraak voorhanden is die anders bepaalt, dekking mogen bieden voor bestuursrechtelijke, persoonlijke boetes. Ik zie in bestuurdersaansprakelijkheidspolissen ook wel terug dat verzekeraars dekking bieden voor boetes ‘voor zover deze verzekerbaar zijn’. Hiermee houden verzekeraars een slag om de arm voor het geval dat achteraf door de rechter geconstateerd wordt dat er sprake is van strijd met de openbare orde.
Indien u wilt weten of uw bestuurdersaansprakelijkheidspolis dekking biedt, check dan uw polis en/of vraag uw verzekeringstussenpersoon naar de mogelijkheden van het verzekeren van boetes.
Als u zelf juridische hulp nodig heeft bij zorg gerelateerde kwesties neem dan contact op via Marit.van.der.Pool@kvdl.com